Brain Drain

Το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε έπεσε στα χέρια μου το τελευταίο τεύχος του Newsweek. Ξεφυλλίζοντάς το, το μάτι μου έπεσε σε ένα άρθρο με τίτλο “Brain Drain”, στο κομμάτι που αφορά τη Λατινική Αμερική. Το διάβασα με ενδιαφέρον, μια που το θέμα απασχολεί έντονα και την Ευρώπη (αλλά προφανώς όχι την Ελλάδα).

Το άρθρο μιλάει κυρίως για τη Βενεζουέλα, όπου την τελευταία δεκαετία (μετά την άνοδο του Hugo Chavez στην εξουσία) παρατηρείται έντονο κύμα φυγής νέων, μορφωμένων ανθρώπων από τη χώρα, κυρίως προς τις ΗΠΑ αλλά και προς άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Ευρώπης. Πολλοί από αυτούς που βρίσκονταν ήδη στο εξωτερικό δε σκέφτονταί πλέον την επιστροφή τους, ενώ όσοι έχουν ευρωπαϊκή καταγωγή προσπαθούν να εξασφαλίσουν ευρωπαϊκό διαβατήριο. Σύμφωνα με μία εκτίμηση 1 εκατομμύριο άνθρωποι έφυγαν από τη χώρα από τότε που ο Chavez πήρε την εξουσία. Σύμφωνα με το περιοδικό, παρόμοια τάση παρατηρείται και σε άλλες χώρες που ακολουθούν πολιτική παρόμοια με της Βενεζουέλας, όπως η Βολιβία, ο Ισημερινός και η Νικαράγουα.

Μία πρόσφατη έρευνα του ινστιτούτου Latin American Economic system διαπίστωσε πως ο αριθμός των “highly skilled workers” που φεύγουν από τη χώρα αυξήθηκε κατά 216% από το 1990 μέχρι το 2007. Πολλοί από αυτους που έφυγαν το έκαναν διότι έχασαν τις δουλειές τους όταν τόλμησαν να μιλήσουν κατά της κυβέρνησης ή να απεργήσουν αντιδρώντας σε επιλογές της κυβέρνησης. Π.χ. 22,000 άτομα απολύθηκαν όταν τόλμησαν να απεργήσουν για να διαμαρτυρηθούν για το διορισμό στη θέση του διοικητή της Petroleos de Venezuela (PDVSA), μίας από τις μεγαλύτερες ενεργειακές εταιρείες στον κόσμο, ενός καθηγητή πανεπιστημίου χωρίς καθόλου πείρα στο χώρο. 4,000 από αυτούς τώρα δουλεύουν στο εξωτερικό. Ένας καθηγητής πανεπιστημίου εξαναγκάστηκε σε παραίτηση όταν δημοσίευσε έρενα με το συμπέρασμα πως η επιστημονική έρευνα στη χώρα βρίσκεται σε χαμηλό 30 χρόνων.

Υπολογίζεται πως περίπου 9,000 επιστήμονες από τη Βενεζουέλα εργάζονται μόνο στις ΗΠΑ. Κάποιοι από αυτούς έχουν επιχειρήσει να επιστρέψουν, αλλά διαπίστωσαν πως αν δεν υποστηρίζεις το κόμμα, δεν έχεις ελπίδες για τίποτα. Άλλες χώρες της περιοχής, όπως η Κολομβία, που είχαν παρόμοιο πρόβλημα στο παρελθόν, διαπιστώνουν τώρα πόσο δύσκολο είναι να προσελκύσουν πάλι τους επιστήμονες που έχουν ήδη φύγει.

Διαβάζοντας όλα αυτά διαπίστωσα τρομακτικές ομοιότητες με τη χώρα μας. Σίγουρα, οι δικές μας κυβερνήσεις δε μπορούν να συγκριθούν με του Hugo Chavez, αλλά η φυγή και δυσκολία επιστροφής νέων επιστημόνων είναι υπαρκτή και (φοβάμαι) με ανοδική πορεία. Και εμείς πώς αντιδρούμε?

• Η χρηματοδότηση για την έρευνα στη χώρα μας είναι περίπου στο 1/3 του μέσου όρου της ΕΕ (και μειώνεται!).
• Τα τελευταία 3 χρόνια δεν έχουν προκηρυχθεί εθνικά ερευνητικά προγράμματα!
• Όταν επιστήμονες από το εξωτερικό προσπαθούν να μπουν σε ελληνικά πανεπιστήμια, οι αιτήσεις τους απορρίπτονται, πολύ συχνά με γελοίες δικαιολογίες.
• Οι εκλογές προέδρων σχολών και πρυτανικών αρχών στα πανεπιστήμια γίνονται με βάση κομματικά κριτήρια, μέσω των κομματικών νεολαιών.
• Μεταπτυχιακοί φοιτητές μονιμοποιούνται στα πανεπιστήμια με συμβάσεις αορίστου χρόνου!
• Οι διαγωνισμοί για τις ελάχιστες κρατικές υποτροφίες (ΙΚΥ) είναι πολύ συχνά στημένοι.
  

Δυστυχώς όλα δείχνουν πως αν δεν αλλάξει κάτι ΑΜΕΣΑ, τα πράγματα θα γίνουν πολύ χειρότερα. Γνωρίζω ανθρώπους που στα 30 τους αποφάσισαν να φύγουν από την Ελλάδα προς αναζήτηση καλύτερης τύχης (τη βρήκανε πολύ γρήγορα και μάλιστα εν μέσω κρίσης...). Γνωρίζω επίσης πάρα πολλούς που ενώ θέλουνε πολύ να γυρίσουν πίσω, δεν το τολμάνε. Και προσπαθώ να αποφασίσω για τον εαυτό μου, που αν δε βρεθεί κάποια νέα πηγή χρηματοδότησης, σε ένα περίπου χρόνο θα πρέπει να αποφασίσω τι θα κάνω στο μέλλον...