Το τέλος του πετρελαίου?

Διάβασα χτες στη διαδικτυακή έκδοση της Καθημερινής ένα άρθρο σχετικά με το τέλος του πετρελαίου, βασισμένο και σε πληροφορίες του γερμανικού Spiegel. Τις τελευταίες εβδομάδες, με αφορμή την άνοδο της τιμής του πετρελαίου εμφανίστηκαν για πρώτη φορά παρόμοια άρθρα στο διεθνή τύπο.

Τι είναι όλη αυτή η ιστορία? Τελειώνει το πετρέλαιο? Και γιατί έχει ακριβύνει τόσο πολύ τα τελευταία χρόνια και ακόμα περισσότερο τους τελευταίους μήνες?

Η απάντηση σε όλα αυτά είναι ένα από τα πιο καλά κρατημένα μυστικά της πετρελαιοβιομηχανίας. Η ιστορία ξεκινάει πριν περίπου 50 χρόνια, το 1956, όταν ο Μ. K. Hubbert, γεωφυσικός που εργαζόταν για τη Shell στις ΗΠΑ, έκανε μία ανάλυση και προέβλεψε πως μέσα στη δεκαετία του 1960 η παραγωγή πετρελαίου μέσα στις ΗΠΑ θα κορυφωνότανε (το λεγόμενο peak oil), μετά σιγά-σιγά θα έπεφτε και τελικά δε θα έφτανε να καλύψει τη ζήτηση (που συνέχεια αυξανότανε, και συνέχισε να αυξάνεται μέχρι και πέρυσι). Μόλις έμαθε η Shell για τη δημοσιοποίηση αυτής της μελέτης έκανε ό,τι μπορούσε να αποδείξει πως ήτανε λάθος. Λιγότερο από 10 χρόνια αργότερα όμως, αποδείχτηκε πως ο Hubbert είχε πέσει μέσα στις προβλέψεις του και οι ΗΠΑ αναγκάστηκαν να ξεκινήσουν εισαγωγές πετρελαίου από τρίτες χώρες. Τα τελευταία χρόνια η εγχώρια παραγωγή στις ΗΠΑ είναι τόσο μικρή που καλύπτει ένα πολύ μικρό ποσοστό της ζήτησης και οι ανάγκες καλύπτονται με εισαγωγές κυρίως από τη Μέση Ανατολή.

Εδώ και 10-15 χρόνια, παρόμοιες αναλύσεις γίνονται πλέον σε παγκόσμιο επίπεδο, προσπαθώντας να προβλέψουν τη ζήτηση πετρελαίου και την προσφορά (παραγωγή). Ένα πρόβλημα με αυτές τις αναλύσεις είναι πως η μελλοντική ζήτηση είναι δύσκολο να προβλεφθεί και πως πολλές χώρες δε δίνουν ακριβή στοιχεία για τις δυνατότητες εξόρυξης, τα υπάρχοντα αποθέματα, κλπ. Λαμβάνοντας υπόψη όλους αυτούς τους παράγοντες, είναι δυνατό να προβλέψει κανείς κατά προσέγγιση περίπου πότε η παγκόσμια προσφορά δε θα φτάνει να καλύψει τη ζήτηση. Αυτό δε σημαίνει πως το πετρέλαιο θα τελειώσει, απλώς ότι όσο παράγεται θα καταναλώνεται αμέσως. Αποτέλεσμα? Σημαντική άνοδος των τιμών, ενώ κάποια στιγμή η παραγωγή θα αρχίσει να μειώνεται (για γεωλογικούς λόγους), καλύπτοντας όλο και μικρότερο μέρος της ζήτησης.

Οι προβλέψεις, με βάση τις μελέτες που είχανε γίνει γύρω στο 2004-2005 λέγανε πως κάποια στιγμή μεταξύ 2010-2030 θα φτάσουμε αυτό το σημείο του peak oil. Εκείνη τη χρονιά δημοσιεύτηκαν και τα πρώτα βιβλία σχετικά με το θέμα (π.χ. Out of Gas, D. Goοdstein, και The End of Oil, P. Roberts). Η πετρελαιοβιομηχανία προσπάθησε να τα διαψεύσει, παρουσιάζοντας στοιχεία για νέα κοιτάσματα και νέες τεχνολογίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εξόρυξη πετρελαίου. Παράλληλα βέβαια, οι μεγάλες εταιρείες όπως Shell, ΒΡ και Chevron έκαναν τεράστιες επενδύσεις σε... εναλλακτικές μορφές ενέργειας! Η βρεττανική ΒΡ μάλιστα, άλλαξε την επίσημη ονομασία της από British Petroleum σε Beyond Petroleum! Ενώ η Shell ισχυρίζεται (και ίσως σωστά) πως έχει τις μεγαλύτερες επενδύσεις σε εναλλακτικές μορφές ενέργειας παγκοσμίως και, παράλληλα, είναι πρωτοπόρος στην έρευνα για συνθετικά καύσιμα

Την άνοιξη του 2006, είχα την τύχη να παρακολουθήσω μία παρουσίαση γαλλικής ερευνητικής ομάδας, σχετικά με το πρόβλημα. Ο ομιλητής είχε τολμήσει μάλιστα να κάνει και πρόβλεψη για την πορεία των τιμών. Η πρόβλεψη έλεγε πως το 2010 η τιμή του βαρελιού θα φτάσει τα $100 (τα πέρασε ήδη πριν λίγες εβδομάδες) και πως πολύ σύντομα θα έφτανε και στα επίπεδα των $200, πριν αρχίσει να πέφτει λίγο, λόγω μείωσης της ζήτησης που θα προκαλούσαν οι πολύ υψηλές τιμές. Τα $200 δεν ξέρει κανείς αυτή τη στιγμή αν και πότε θα τα φτάσουμε, αλλά παρατηρήθηκε ήδη στην Αμερική, για πρώτη φορά, μικρή μείωση της ζήτησης σε σχέση με πέρυσι. Ανάλογη μείωση, της τάξης του 2.5%, παρατηρήθηκε τους τελευταίους μήνες και στην Ελλάδα, σε σχέση με τους αντίστοιχους περσινούς.

Tι σημαίνουν όλα αυτά? Πως η εποχή του πετρελαίου φτάνει σιγά-σιγά στο τέλος της. Αυτό δε σημαίνει πως σε 10, 20 ή 30 χρόνια δε θα έχουμε πετρέλαιο. Θα έχουμε, και πολύ μάλιστα. Απλώς θα είναι όλο και πιο δυσεύρετο και πιο ακριβό, διότι θα είναι πιο δύσκολο να γίνει η εξόρυξη από τα κοιτάσματα που θα έχουν απομείνει. Όσο μπορούσε να βγει εύκολα έχει ήδη βγει και θα βγει στα επόμενα λίγα χρόνια. Έχουμε καταφέρει να κάψουμε μέσα σε 100 περίπου χρόνια το 1/3 του πετρελαίου που υπάρχει στη γη, το οποίο χρειάστηκε εκατομμύρια χρόνια για να σχηματιστεί.

Αυτός είναι και ένας λόγος (ο άλλος είναι το πρόβλημαμε το φαινόμενο του θερμοκηπίου) που ακούμε τελευταία να λέγονται πολλά για βιοκαύσιμα, εναλλακτικές μορφές ενέργειας, τεχνολογίες υδρογόνου και, κυρίως, για πυρηνική ενέργεια.

Τι θα γίνει στο μέλλον? Κανείς δε μπορεί ακόμα να πει με σιγουριά ποιες λύσεις θα αποδειχθούν οι καλύτερες.