Ναυτικός λαός

Αυτές τις μέρες γίνεται σε εκθεσιακό χώρο του αεροδρομίου της Αθήνας η ετήσια έκθεση Ναυτικό Σαλόνι 2009. Σαν Οδυσσέας που σέβεται τον εαυτό του έχω μια ιδιαίτερη σχέση με τη θάλασσα και είπα να πάω μια βόλτα, αν και από το περσινό έμεινα απόλυτα απογοητευμένος. Εδώ να σημειώσω πως είχα την τύχη να πάω 2 φορές στο Ναυτικό Σαλόνι του Παρισίου πριν λίγα χρόνια, οπότε η σύγκριση είναι αναπόφευκτη.

Στο Παρίσι (και σε όλα τα μεγάλα Ναυτικά Σαλόνια της Ευρώπης), αφιερώνεται ένα μεγάλο, το μεγαλύτερο ίσως, τμήμα της έκθεσης, σε ιστιοπλοϊκά σκάφη. Υπάρχουνε σκάφη για όλα τα γούστα και όλα τα πορτοφόλια. Από βαρκάκια των 2.000 ευρώ και μικρά ιστιοπλοϊκά των 20.000 ευρώ έως πανάκριβα σκάφη των 400.000 ευρώ, και κάποια καταμαράν που ξεκινάνε από 1.000.000 ευρώ και μπορείς να τα επισκεφθείς μόνο με ραντεβού ή πρόσκληση. Και φυσικά υπάρχει κάποιο τμήμα της έκθεσης με μηχανοκίνητα, ταχύπλοα, κλπ.

Αντίθετα, στην Αθήνα, το 75% τουλάχιστον της έκθεσης (που είναι πολύ μικρότερη), είναι αφιερωμένο σε μηχανοκίνητα σκάφη. Από αρκετά φτηνά έως αρκετά ακριβά. Στη φετινή έκθεση υπήρχανε τρία (3!) μόνο ιστιοπλοϊκά σκάφη! Το μικρότερο, το Hanse 350, κοστίζει αρκετά πάνω από 100.000 ευρώ, ενώ τα μεγαλύτερα είχανε τιμή χωρίς ΦΠΑ 350.000 ευρώ!

Αναρωτιέμαι, σε ποιον απευθύνεται αυτή η έκθεση? Πόσοι άνθρωποι μπορούν να διαθέσουν τόσα χρήματα για ένα χόμπυ στην Ελλάδα? Και αυτό, τη στιγμή που υπάρχουν πολύ όμορφα μικρά σκάφη με πολύ χαμηλότερες τιμές. Ένας φίλος μού εξήγησε πως στην Ελλάδα η ιστιοπλοΐα δεν είναι άθλημα ή χόμπυ, αλλά lifestyle. Μάλλον έτσι εξηγείται. Γι'αυτό και τα περιοδικά του χώρου είναι περιοδικά lifestyle.

Πριν 2-3 εβδομάδες βρέθηκα στη Λωζάννη της Ελβετίας. Η πόλη είναι πάνω στη λίμνη Leman και την Κυριακή το μεσημέρι-απόγευμα ήταν γεμάτη ιστιοπλοϊκά. Πολύ μικρότερα από αυτά που κυκλοφορούν εδώ, αλλά οι άνθρωποι τα χαιρόντουσαν. Ενώ εδώ μπορεί να νοικιάσουμε ένα σκάφος το καλοκαίρι για μια βδομάδα, για να είμαστε in... Ναυτικός λαός!

Πρώτος απολογισμός

Σε μία από τις πρώτες μου αναρτήσεις, το Σεπτέμβριο του 2006, έγραφα για τους λόγους που κρατάνε νέους επιστήμονες μακριά από την Ελλάδα. Το θέμα με απασχολούσε ιδιαίτερα εκείνη την περίοδο, γιατί προσπαθούσα να αποφασίσω κι εγώ αν θα επιστρέψω ή όχι, μετά από 8 χρόνια σε Αμερική και Ευρώπη. Τελικά επέστρεψα.

Ήταν μία απόφαση που πήρα για καθαρά προσωπικούς λόγους (όπως το 99.99% όσων επιστρέφουν) και δεν έχω μετανιώσει. Συχνά όμως φίλοι και γνωστοί με ρωτάνε "Τι ήθελες και γύρισες?". Είναι κάτι που σκέφτομαι κι εγώ κάθε φορά που απογοητεύομαι από αυτά που βλέπω γύρω μου. Ποιος είναι λοιπόν ο απολογισμός των τελευταίων 2.5 χρόνων?

Τους 4 πρώτους μήνες εργάστηκα σε μεγάλο ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα. Ήμουνα ανασφάλιστος και έπαιρνα λεφτά μαύρα (τα έπαιρνε άλλος και μου έδινε ένα μέρος...), γιατί μέχρι να δουλέψει η ασφάλισή μου εδώ και να κάνω έναρξη επαγγέλματος πέρασε καιρός. Έφταιγα κι εγώ για την καθυστέρηση, αλλά σε καμία άλλη χώρα δε μου είχε τύχει τίποτε απ'όλα αυτά. Η έναρξη επαγγέλματος στην εφορία, το μπλοκάκι και οι αποδείξεις που κόβω, για να πληρώνομαι από συμβάσεις με επιταγές (που πρέπει εγώ μετά να καταθέσω στην τράπεζα, αντί να γίνεται αυτόματη κατάθεση), μου φαίνονται ακόμα και σήμερα τριτοκοσμικά.

Ακολούθησαν 12 μήνες στρατιωτική θητεία. Το απόλυτο τίποτα. Προσπαθούσα να δουλεύω σε κάποιες άδειες, για να εξασφαλίσω χρηματοδότηση για μετά. Παράλληλα με περίμενε θέση σε μεγάλη ιδιωτική εταιρεία στην Αγγλία.

Λίγο πριν το τέλος της θητείας μου, εγκρίθηκε ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για τη δουλειά μου, για 4 χρόνια. Αποφάσισα λοιπόν να παραμείνω, ελπίζοντας για το καλύτερο. Η χρηματοδότηση αυτή ήρθε ως "συμπλήρωμα του εισοδήματός μου" (το οποίο ήταν μηδέν...), με αποτέλεσμα να είναι αρκετά χαμηλή για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, αλλά υποφερτή αν έχεις την τύχη να έχεις δικό σου σπίτι και δεν πληρώνεις νοίκι. Στην προσπάθειά μου να αυξήσω λίγο το εισόδημά μου, έκανα μία αίτηση για υποτροφία από το ΙΚΥ. Η αίτηση απορρίφθηκε, με πολύ χαμηλή βαθμολογία στο τελικό στάδιο, κάτω από συνθήκες πλήρους αδιαφάνειας, με διαδικασία όμως απόλυτα σύμφωνη με το νόμο. Έκανα καταγγελία στο Συνήγορο του Πολίτη για να πάρω απάντηση πως "η διαδικασία αυτή φαίνεται να είναι αντισυνταγματική, αλλά δεν έχουμε δικαιοδοσία να πούμε κάτι τέτοιο". Το ΙΚΥ και το Υπουργείο Παιδείας δεν απάντησαν ποτέ. Σημειώνω πως ο σχετικός νόμος έχει την υπογραφή του κ. Ευθυμίου του ΠΑΣΟΚ, από το 2004.

Έκανα επίσης αίτηση για να διδάξω ως ωρομίσθιος σε στρατιωτικές σχολές. Με πήρανε την πρώτη χρονιά για μάθημα άσχετο με την ειδικότητά μου, αλλά πήγα. Πληρώνουνε αρκετά καλά, αλλά διαπίστωσα πως το επίπεδο των μαθητών τους, που έχουνε περάσει με πανελλήνιες εξετάσεις, είναι επίπεδο 2ας Γυμνασίου, και δυστυχώς δεν υπερβάλλω. Φέτος (δεύτερη χρονιά), δε με πήρανε στη σχολή που ήμουνα πέρυσι. Το "αστείο" είναι πως δεν σε ειδοποιούν πως δε σε παίρνουνε, και αυτό στην Ελλάδα θεωρείται φυσιολογικό. Σε άλλη σχολή που έκανα αίτηση, αναμένω ακόμα την απόφαση, που καθυστερεί λόγω αλλαγής της κυβέρνησης, καθώς πρέπει να υπογραφεί από τον υπουργό Εθνικής Άμυνας!
Χελλόου!! Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας υπογράφει ΚΑΘΕ χρόνο ένα χαρτί που λέει ποιος θα διδάξει στους πρωτοετείς υπαξιωματικούς μαθηματικά, φυσική, αγγλικά, γυμναστική και ιστιοπλοΐα!!! Σόρρυ, αλλά δυσκολεύομαι να το κατανοήσω.

Παράλληλα, μέσα στην προηγούμενη χρονιά, άνοιξε θέση, σε βαθμό λέκτορα, ακριβώς στο αντικείμενό μου, σε στρατιωτική σχολή και πάλι. Η ιδέα της μόνιμης θέσης σε στρατιωτική σχολή δε με ενθουσίαζε, αλλά αποφάσισα να κάνω αίτηση. Για 3 θέσεις ήμασταν 5 υποψήφιοι. Κατά διαβολική σύμπτωση, οι 2 που προερχόμασταν από το εξωτερικό ήμασταν άτυχοι. Από την Ελλάδα δεν υπήρχαν άλλοι υποψήφιοι εκτός των 3 που πήραν τις θέσεις. Οι συνεντεύξεις είχαν διάρκεια 7-8 λεπτών (με το ρολόι), παρουσιάσεις δεν έγιναν, και συστατικές επιστολές δε ζητήθηκαν. Σε σχετικό υπόμνημά μου μάλιστα, έλαβα την απάντηση πως "δεν είναι δουλειά της εισηγητικής επιτροπής να αναζητήσει συστατικές επιστολές"!!! Σωστά, είναι δουλειά της γιαγιάς μου, αλλά ξέχασε να το κάνει.

Κάτι άλλο που με εντυπωσίασε είναι το γεγονός πως εδώ και 3 χρόνια τουλάχιστον, δεν είχε προκηρυχθεί ούτε ένα εθνικό ερευνητικό πρόγραμμα! Εδώ κάνω παρένθεση, και λέω πως είμαστε με διαφορά τελευταίοι στη χρηματοδότηση της έρευνας στην ΕΕ-27 με 0.5% του ΑΕΠ, ενώ ο μέσος όρος της ΕΕ έχει περίπου 1.5%, οι ΗΠΑ περίπου 3%, και χώρες όπως η Σουηδία και η Γερμανία κοντά στο 4%. Η πολυαναμενόμενη προκήρυξη έγινε φέτος, μέσω των προγραμμάτων ΕΣΠΑ 2007-2013. Τη στιγμή που έγινε η προκήρυξη, στη Γερμανία ετοίμαζαν τα Midterm reports για τα προγράμματα που είχαν ξεκινήσει το 2007... Η προκήρυξη έγινε αρχές Αυγούστου, με ημερομηνία υποβολής των προτάσεων 16 Οκτωβρίου. Είναι υποχρεωτική μάλιστα η συμμετοχή επιχειρήσεων σε όλες τις προτάσεις. Με άλλα λόγια υπήρχε χρόνος 1.5 μόνο μήνα για να στηθεί μία πρόταση. Όποιος έχει στοιχειώδη εμπειρία από αυτά τα θέματα, γνωρίζει πως ο χρόνος αυτός είναι πολύ λίγος. Τελικά δόθηκε παράταση, 3 μόλις μέρες πριν την λήξη της προθεσμίας. Πολλοί είχαν υποχρεωθεί να εγκαταλείψουν τις προτάσεις τους λόγω έλλειψης χρόους, ενώ άλλοι ήταν έτοιμοι να υποβάλουν προχειρογραμμένες προτάσεις.
Στα γραφειοκρατικά του θέματος: για την υποβολή κάθε πρότασης απαιτούνται 2 αντίτυπα σε χαρτί και ένα CD! Επίσης, για πανεπιστήμια, υπογραφές του πρύτανη που βεβαιώνουν ότι έχει λάβει γνώση της πρότασης και την εγκρίνει, καθώς και υπογραφές πολλών άλλων υπεύθυνων δηλώσεων. Μόνο και μόνο η συλλογή αυτών των υπογραφών μπορούσε να πάρει μία εβδομάδα. Αντίθετα, σε ευρωπαϊκές προτάσεις απαιτείται μόνο η online υποβολή της πρότασης, χωρίς καμία υπογραφή.

Σχετικά πρόσφατα, προκηρύχθηκε και άλλη μία κατηγορία προγραμμάτων. Για αυτά ακούγεται από διάφορους πως ήδη έχει αποφασιστεί ποιοι θα πάρουν τη χρηματοδότηση. Ασχετα με το αν αυτό ισχύει ή όχι, μόνο και μόνο το γεγονός ότι κυκλοφορεί η φήμη σημαίνει πως κάποιοι την έχουν πατήσει στο παρελθόν.

Μετά από όλα αυτά, η μόνη μου ελπίδα εξακολουθούν να είναι τα ευρωπαϊκά προγράμματα και κάποιες λίγες πηγές του ιδιωτικού τομέα στην Ελλάδα. Με ρωτάνε φίλοι αν θα ξαναφύγω, και τους λέω πως ελπίζω να μη χρειαστεί. Αν χρειαστεί, αμφιβάλλω αν θα ξαναέρθω ακόμα και για διακοπές...

Δεν τα γράφω όλα αυτά για να γκρινιάξω. Αισθάνομαι τυχερός που έχω δουλειά εδώ, πάνω στο αντικείμενό μου. Ξέρω κόσμο που ήρθε, είδε και... δυστυχώς ξαναέφυγε. Ελπίζω η νέα κυβέρνηση να κάνει πράξη τα όσα λέει περί μείωσης γραφειοκρατίας (έχω υπολογίσει πως χάνω τουλάχιστον μία εργάσιμη βδομάδα το χρόνο λόγω γραφειοκρατίας!), και περί αξιοκρατίας. Σε προεκλογικές δηλώσεις είχε ακουστεί μάλιστα και μεγάλη αύξηση της χρηματοδότησης για έρευνα. Σε εποχές όμως που το έλλειμα του προϋπολογισμού είναι 12%, αυτό είναι μάλλον δευτερεύον...