Εικόνες από ταξίδια

Ένα από τα καλά του να ζει κανείς στην κεντρική Ευρώπη είναι οι πολύ εύκολες μετακινήσεις με το τραίνο. Ετοιμάζομαι λοιπόν για δεκαήμερη περιήγηση στη νότια Γερμανία σε λίγες μέρες, αποκλειστικά με τραίνο.

Τα ταξίδια μου αρέσουν για 2 κυρίως λόγους: βλέπεις καινούρια μέρη (ή ξαναπηγαίνεις σε μέρη που σου άρεσαν) και γνωρίζεις καινούριους, διαφορετικούς ανθρώπους. Κάποιες φορές συναντάς άτομα που σου είναι αδιάφορα. Άλλοτε πάλι καταπληκτικούς ανθρώπους. Ή ανθρώπους που με μια λέξη ή χειρονομία σου αλλάζουν τη διάθεση. Και μετά εξαφανίζονται όπως εμφανίστηκαν και δεν ξέρεις ούτε το όνομά τους. Ή δεν το θυμάσαι. Δεν έχει και σημασία άλλωστε. Και άλλες φορές συναντάς φίλους ή γνωστούς. Τυχαία ή με πρόγραμμα. Σε κάποιο σταθμό ή αεροδρόμιο. Στα γρήγορα γιατί το τραίνο φεύγει!

Θυμάμαι εναν φαντάρο, πριν αρκετά χρόνια στο ΚΤΕΛ. Αυτός απολυότανε σε λίγες μέρες και ήτανε χαρούμενος. Εγώ επέστρεφα από το χωριό όπου είχα πάει για δουλειές –μόλις είχε πάθει εγκεφαλικό ο παππούς. Μου έφτιαξε τη διάθεση.

Θυμάμαι έναν ηλικιωμένο κύριο στο τραίνο Παρίσι-Μόναχο. Μίλαγε εξίσου καλά γαλλικά και γερμανικά. Μου είπε πως ζούσε στη Γαλλία και πήγαινε συχνά τα Σαββατοκύριακα βόλτα σε κοντινές γερμανικές πόλεις γιατί του άρεσαν τα βιβλιοπωλεία εκεί!

Τραίνο Μόναχο-Βιέννη, συζητούσαμε με τη φίλη μου ελληνικά. Απέναντι καθότανε ένα ζευγάρι Γερμανών, γύρω στα 60. Κάποια στιγμή μας πιάσανε την κουβέντα σε άπταιστα ελληνικά. Ιδιαίτερα ο άντρας, σε μισή περίπου ώρα δεν έκανε ούτε μία κατάληξη λάθος! Ήτανε αρχαιολόγοι και πηγαίνανε κάθε χρόνο για δουλειά και διακοπές στην Ελλάδα.

Πτήση Γερμανία-Αμερική, καθότανε δίπλα μια κοπέλα στην ίδια περίπου ηλικία. Πήγαινε πρώτη φορά στην Αμερική, για πρακτική εξάσκηση. Φοβότανε το αεροπλάνο και την καθυσήχαζε το ότι είχα κάνει την πτήση αρκετές φορές. Με την κουβέντα ξεχνιότανε. Ανταλλάξαμε email και κρατήσαμε επαφή για αρκετούς μήνες, αλλά δεν ξανασυναντηθήκαμε.

Τραίνο Τόκυο-Κυότο, μόλις είχα φτάσει στην Ιαπωνία. Δίπλα μου καθότανε μία γιαπωνέζα γύρω στα 30. Μου είχανε πει πως οι γιαπωνέζοι δε μιλάνε αγγλικά και δε δοκίμασα να μιλήσω. Μου μίλησε όμως αυτή, μίλαγε πολύ καλά αγγλικά (ήτανε εξαίρεση όπως διαπίστωσα αργότερα!) και μου εξήγησε πολλά πράγματα για τη χώρα, τον τρόπο ζωής και τις παραδόσεις τους.

Λεωφορείο από την ανατολική ακτή της Κορέας προς τη Σεούλ. Ήταν η τελευταία μέρα ενός πολύ κουραστικού ταξιδιού και το μόνο που ήθελα ήτανε να φτάσω στο ξενοδοχείο και να πέσω για ύπνο. Δίπλα μου καθότανε μία κοπέλα γύρω στα 25. Μιλήσαμε λίγο, τα αγγλικά της ήτανε αρκετά καλά. Στη στάση που κάναμε στη μέση της διαδρομής μου αγόρασε ένα σακουλάκι με παραδοσιακά κορεάτικα γλυκά.

Πτήση Sydney-Auckland. Δίπλα μου κάθεται ένας Νεοζηλανδός (ο James, από τα ελάχιστα ονόματα που θυμάμαι!). Μου λέει για τον παππού του που πολέμησε στην Κρήτη στο 2^ο ΠΠ! Όταν φτάσαμε προσφέρθηκε να πάμε μαζί στην πόλη με ταξί που ήταν πληρωμένο από την εταιρεία του.

Πτήση Αμερική-Ελλάδα με 4-ωρη στάση στη Φρανκφούρτη. Την ιδια μέρα μια φίλη πέταγε από Ελλάδα προς Αμερική με στάση εκεί. Συναντηθήκαμε για πρωινό στο αεροδρόμιο!

Τραίνο Μόναχο-Στρασβούργο, μετά από δουλειά, απόγευμα με βροχή. Μπορούσες με ακουστικά να ακούσεις κλασσική μουσική από το πρόγραμμα του τραίνου. Ταίριαζε απόλυτα με τον καιρό, από τις διαδρομές που δε θέλεις να τελειώσουνε.

Μεσημεριανό φαγητό στο Λονδίνο. Στο διπλανό τραπέζι κάθονται 2 κοπέλες. Η μία μου φαίνεται γνωστή. Είχαμε γνωριστεί λίγα χρόνια νωρίτερα στην Αμερική!

Άλλες εικόνες που μου έχουν μείνει έντονα: Βρυξέλλες-Αμβέρσα σε χιονισμένο τοπίο. Προσγείωση στη Στοκχόλμη αρχές Ιανουαρίου και όλα γύρω να είναι άσπρα. Ένα ολόκληρο βράδυ στο σταθμό του τραίνου/λιμάνι της Οστάνδης, στο Βέλγιο, περιμένοντας το πρωινό πλοίο για Dover: περίπου 20-30 παιδιά από σχολική εκδρομή να παίζουνε ποδόσφαιρο μέσα στο σταθμό για να περάσει η ώρα!

Επιστρέφω σε λίγες μέρες με περισσότερες εικόνες και γεμάτες μπαταρίες!

Global Warming II

Είδα τελικά την ταινία του Al Gore. Παρουσιάζει μάλιστα το πρόβλημα σχεδόν όπως το προηγούμενο post μου, μόνο με περισσότερο χιούμορ! Η αλήθεια είναι πως κάνει και την προσωπική του διαφήμιση. Δεν ήξερα όμως πως ήταν ο πρώτος πολιτικός που μίλησε για το θέμα, ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του ’70! Το μόνο που δε μου άρεσε είναι πως αφιερώνει μικρό μόνο μέρος της ταινίας στις δυνατές λύσεις.

Ποιές είναι οι δυνατές λύσεις; Καταρχήν η παραγωγή ενέργειας με μικρότερη έκλυση CO₂ και δεύτερον το να μειώσουμε την ενέργεια που καταναλώνουμε.

Με το πρώτο δε θα ασχοληθώ εδώ, αφορά κυρίως τις κυβερνήσεις και την πολιτική ενέργειας κάθε χώρας. Με δυο λόγια, είναι ανάγκη να γίνουν επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (και εδώ η Ελλάδα είναι πολύ πίσω), ενώ και η πυρηνική ενέργεια θα είναι μεγάλο μέρος της λύσης για το μέλλον.

Αυτό που με ενδιαφέρει περισσότερο είναι το τι μπορούμε να κάνουμε οι ίδιοι, ως πολίτες, για το πρόβλημα. Πώς μπορούμε δηλαδή να μειώσουμε την ενέργεια που καταναλώνουμε.

Ας αρχίσουμε από την τετράτροχη ζωή μας. Οι μετακινήσεις είναι μία από τις βασικές πηγές CO₂. Χρησιμοποιώντας τα μέσα μαζικής μεταφοράς, ειδικά μέσα στις πόλεις κάνουμε σημαντική οικονομία καυσίμου. Σίγουρα χάνουμε λίγη από την ευκολία μας, ειδικά σε μέρη όπως η Αθήνα, αλλά μπορούμε να μειώσουμε σημαντικά τις «προσωπικές» εκπομπές CO₂. Επίσης βοηθάμε το περιβάλλον (αλλά και την τσέπη μας!) διαλέγοντας αυτοκίνητο εξετάζοντας την κατανάλωση καυσίμου. Γενικά οι μικροί κινητήρες και τα μικρά αυτοκίνητα είναι πολύ πιο οικονομικά. Και, ανεξάρτητα απο τον τύπο του αυτοκινήτου, μπορούμε να κάνουμε προσπάθεια για οικονομική οδήγηση: αποφυγή απότομων επιταχύνσεων/επιβραδύνσεων (δηλαδή: κρατάμε τις αποστάσεις, βοηθάει και στην ασφάλειά μας!) και οδήγηση με ταχύτητες 90-120km/h στον αυτοκινητόδρομο. Τέλος τα αεροπορικά ταξίδια (και αυτό με πονάει πολύ γιατί κάνω αρκετά!) είναι ότι χειρότερο για το περιβάλλον! Βέβαια κάποιες φορές δεν έχουμε επιλογή, αλλά μπορούμε τα σύντομα τουλάχιστον να τα κάνουμε με τραίνο/λεωφορείο, αν υπάρχει αυτή η επιλογή.

Ο δεύτερος τρόπος να μειώσουμε την κατανάλωση ενέργειας είναι μειώνοντας την κατανάλωση ηλεκτρικού και ενέργειας για θέρμανση. Αρκετές ιδέες για το τι μπορούμε να κάνουμε σε αυτόν τον τομέα εδώ:

http://ec.europa.eu/environment/climat/campaign/index_el.htm

Υπολογίζεται πως στην Ευρώπη η κατανάλωση ενέργειας θα μπορούσε να μειωθεί κατά περίπου 20% αν απλώς περιορίσουμε τις σπατάλες, αλλάζοντας ελάχιστα τις συνήθειές μας. Αν αλλάξουμε και λίγο τρόπο ζωής μπορούμε να καταφέρουμε πολύ περισσότερα. Το σημαντικό είναι να κάνει ο καθένας το λίγο που μπορεί, πριν να είναι πολύ αργά.

Global Warming I

Ξεκίνησε σήμερα σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες η προβολή της ταινίας-ντοκιμαντέρ του Al Gore "An Inconvenient Truth". Η παγκόσμια πρεμιέρα είχε γίνει στο festival στις Cannes. Θέμα της ταινίας είναι οι κλιματικές αλλαγές, το φαινόμενο το θερμοκηπίου, ποσο ευθυνόμαστε γι' αυτό και τι μπορούμε να κάνουμε. Την ταινία δεν την έχω δει ακόμα (μάλλον το Σαββατοκύριακο θα τα καταφέρω), αλλα μου δίνει την αφορμή να γράψω μερικές σκέψεις για το θέμα, μια που με απασχολεί ιδιαιτερα. Τα βασικά ερωτήματα είναι:

1. υπάρχει πράγματι φαινόμενο του θερμοκηπίου ή οι κλιματικές αλλαγές που παρατηρούμε είναι κάτι παροδικό, μέρος των φυσιολογικών κλιματικών αλλαγών στον πλανήτη?
2. ποιες είναι οι συνέπειες του φαινομενου του θερμοκηπίου (εφόσον υπάρχει)?
3. μπορούμε να κάνουμε κάτι? Τι και πότε?

Είναι φανερό πως δε μπορούν σε ένα post να αναλυθούν σε βάθος αυτά τα θέματα, αλλα θα δώσω κάποιες σύντομες σκέψεις.

Καταρχήν μία σύντομη εισαγωγή: τι είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Τα καύσιμα που χρησιμοποιούμε για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, θέρμανση, μετακινήσεις είναι κυρίως ο άνθρακας (πχ λιγνίτης), το πετρέλαιο και παράγωγα του (diesel, βενζίνη, κλπ) και πρόσφατα το φυσικό αέριο. Το κοινό χαρακτηριστικό των καυσίμων αυτών είναι ότι βασίζονται στον άνθρακα και όταν καίγονται παράγουν διοξείδιο του άνθρακα (CO2). Το αέριο αυτό δεν είναι τοξικό, αλλα όταν βρίσκεται στην ατμόσφαιρα επιτρέπει στην ηλιακή ακτινοβολία να περάσει, να θερμάνει τη γη, αλλα όχι και να ξαναφύγει προς το το διάστημα. Λειτουργεί δηλαδή όπως ένα θερμοκήπιο και από εκεί πήρε το όνομά του το φαινόμενο. Το πόσο θερμαίνεται η γη εξαρτάται λοιπόν από τη συγκέντρωση του CO2. Αν αυξηθεί πολύ, μια μεγάλη ποσότητα θερμότητας παραμένει στη γη αυξάνοντας τη μέση θερμοκρασία του πλανήτη (global warming).

Το βασικό ερώτημα είναι αν πράγματι υπάρχει το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Είναι πλέον αδιαμφισβήτητο πως κλιματικές αλλαγές υπάρχουν τα τελευταία χρονια, όπως και έντονα κλιματικά φαινόμενα με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα. Παραδείγματα: καύσωνες στην κεντρική/βόρεια Ευρώπη, πιο συχνές πλημμύρες, αύξηση κυκλώνων στον ατλαντικό, λιώσιμο των πάγκων στους πόλους της γης, και πολλά άλλα. Είναι αυτά από μονα τους απόδειξη? Όχι! Στην ιστορία του πλανήτη μας τέτοιες κλιματικές αλλαγές είναι συνηθισμένα φαινόμενα, άρα θα μπορούσαν να αποτελούν μέρος μιας φυσιολογικής διαδικασίας και εμείς απλώς να είμαστε οι άτυχοι που ζούμε αυτή την περίοδο.

Φυσικά αυτή η εξήγηση από μόνη της δεν είναι αρκετή. Πρέπει να εξετάσουμε αν έχουμε ευθύνη και εμείς με την παραγωγή CO2 που αυξάνεται συνεχώς τις τελευταίες δεκαετίες (για την ακρίβεια τα τελευταία 150 χρονια), λόγω ανθρώπινης δραστηριότητας (τα δεδομένα στο σχήμα για τις εκπομπές CO2 είναι από το Oak Ridge National Lab., U.S.). Μας ενδιαφέρει λοιπόν να δούμε αν η συγκέντρωση του CO2 στην ατμόσφαιρα βρίσκεται μέσα σε κάποια φυσιολογικά όρια.

Κλιματολόγοι κατάφεραν να μετρήσουν τη συγκέντρωση CO2 εξετάζοντας δείγματα πάγου από τους πόλους, όπου είναι "αποθηκευμένη" η ιστορία της ατμόσφαιρας εδώ και εκατοντάδες χιλιάδες χρονια. Οι μετρήσεις για τα τελευταία 400,000 χρονια είναι αποκαλυπτικές: η συγκέντρωση του CO2 κυμαίνεται μεταξύ 180-300 ppm. Από το 1800 μ.X. άρχισαν να αυξάνονται δραματικά με αποτέλεσμα σήμερα να έχουν φτάσει περίπου στα 380 ppm και αυξάνονται συνεχώς (το σχήμα είναι από το U.S. National Oceanic and Atmospheric Administration). 'Aρα είναι σαφές πως έχουμε επιδράσει σημαντικά στα επίπεδα CO2 στην ατμόσφαιρα και πως το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι πραγματικότητα. Αμφιβολίες πλέον δεν υπάρχουν περί αυτού.

Το δεύτερο ερώτημα είναι ποιες θα είναι οι συνέπειες και εκεί πράγματι υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα. Η πρόβλεψη του κλίματος είναι εξαιρετικά δύσκολη και βασίζεται σε παραδoχές που δεν ξέρουμε αν είναι σωστές. Αυτό στο οποίο συμφωνούν όλοι είναι πως θα υπάρξει αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας και κατά πασα πιθανότητα αύξηση της στάθμης της θάλασσας. Οι εκτιμήσεις μιλάνε για αύξηση θερμοκρασίας μεταξύ 1-5°C και αύξηση της στάθμης μεταξύ μερικών εκατοστών και αρκετών μέτρων. Όλα αυτά μπορεί να συνοδευτούν από ακραία καιρικά φαινόμενα, στην προσπάθεια της ατμόσφαιρας να βρει ένα νέο σημείο ισορροπίας.

Οι συνέπειες αυτών των αλλαγών; Οι παραθαλάσσιες περιοχές θα επηρεαστούν σίγουρα, αλλα δε μπορούμε να ξέρουμε σε τι βαθμό. Επίσης σημαντικές αλλαγές (που ήδη φαίνονται σε κάποια σημεία του πλανήτη) θα έχουμε στη γεωργία, λόγω αλλαγών στη θερμοκρασία και στις βροχοπτώσεις. Το μέγεθος των αλλαγών δεν το ξέρουμε και είναι πολύ δύσκολο να το προβλέψουμε. Αν δεν κάνουμε κάτι όμως είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε προ εκπλήξεως και μάλιστα πολύ πιο σύντομα απ'όσο νομίζουμε.

Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν; Και πότε; Πρέπει να αντιδράσουμε αμέσως ή να περιμένουμε να δούμε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα?
Η απάντηση είναι απλή, η εφαρμογή της όμως όχι. Πρέπει να αρχίσουμε αμέσως, διαφορετικά θα τρέχουμε πίσω από το πρόβλημα, προσπαθώντας π.χ. να σώσουμε περιοχές και ανθρώπους από φυσικές καταστροφές. Είναι άμεση ανάγκη να μειώσουμε πολύ τη χρήση καυσίμων που βασίζονται στον άνθρακα. Αυτό μπορεί να γίνει με 2 τρόπους: είτε μειώνοντας κάποιες δραστηριότητες μας (π.χ. βιομηχανική παραγωγή, μετακινήσεις, κατανάλωση ενέργειας στην καθημερινή ζωή) είτε χρησιμοποιώντας άλλες πηγές ενέργειας. Επειδή το θέμα αυτό είναι τεράστιο και πολύ σημαντικό θα επανέλθω σύντομα με νέο post.